Een foto uit de beginjaren van de steenfabriek
Dit jaar (2024) viert steenfabriek Nuance in Afferden haar 100 jarig bestaan. Voor de oorsprong van de steenfabricage moeten we echter verder terug in de tijd.
De Maasklei is heel geschikt voor het vervaardigen van stenen. Daarom worden rond Afferden al eeuwenlang stenen gebakken. Aanvankelijk in zogenaamde veldovens waarbij nabij de vindplaats van geschikte klei handgevormde stenen worden opgestapeld. Deze worden dan afgedekt en het geheel wordt opgevuld met brandbaar materiaal waarna de stenen worden gebakken. Volgens de overlevering zouden de benamingen Meling en Lemskoel in de buurt van de Langstraat naar deze veldovens verwijzen. Meling zou een verbastering zijn van het woord “meiler”, een ander woord voor veldoven.
In 1912 trouwt Jean (Sjang) Clevers, geboren in 1886, met Helène Hohnrath, geboren in Keulen in 1887. Hij is de zoon van Johannes Clevers en Alberdina van Soest, de uitbaters van het toenmalige Bondshotel midden in Afferden, het latere hotel de Sleutels. In datzelfde jaar begint Jean Clevers in Heukelom met de productie van bakstenen, aanvankelijk in veldovens, maar al snel in standovens en in 1918 in een ringoven. De eerste industrie van de gemeente Bergen is geboren en deze biedt veel werkgelegenheid voor de omgeving. Er werken in die tijd ruim 100 man en bijna alles gaat handmatig en met kruiwagen. In de winter is er minder werk, de klei droogt niet en er wordt alleen gebakken. Het komt ook voor dat het in de zomer te droog is en de klei niet kan worden verwerkt, de fabriek wordt dan stilgelegd. De ligging van stoomsteenfabriek St. Antonius van J. Clevers-Hohnrath, zoals de eigenaar zich noemt, is ideaal: geschikte klei is ruim voorradig en de stenen kunnen per schip worden afgevoerd. De zaken gaan goed en er wordt flink geïnvesteerd in gebouwen en machines. Ook privé wordt de voorspoed zichtbaar als tegenover de steenfabriek een imposant landhuis met grote tuin en garage wordt gebouwd: Huize Angelbeck, in de volksmond “De Villa”. Nog in 1923 wordt nieuw personeel gezocht waarbij tevens huisvesting wordt aangeboden. Dan dienen zich financiële problemen aan en in 1924 wordt het faillissement uitgesproken. De fabriek komt in handen van de heren Boerland en Van der Kun en wordt voortgezet onder de naam Nuance.
Huize Angelbeck en ook verschillende huizen worden verkocht. Een echte bestemming voor de villa wordt echter nooit gevonden. Er zijn wel allerlei plannen: gebruik als ontspanningsoord, landbouwschool, burgemeesterswoning, bewoning door paters. Geen van die plannen wordt uitgevoerd. Het landhuis staat lange tijd leeg, er breekt een keer brand uit en uiteindelijk wordt het prachtige pand in het najaar van 1944 door oorlogshandelingen verwoest. Vier pilaren langs de weg in Heukelom herinneren nog aan het bewogen verleden.
De echtelieden Clevers-Hohnrath gaan weer in het dorp wonen en zijn op allerlei gebied heel actief. Jean Clevers is dan al vanaf 1922 wethouder (tot 1935), hij is toezichthouder van de landbouwschool, bestuurslid van de net opgerichte V.V.V., betrokken bij de Afferdse middenstand en bestuurslid van de fanfare. Helène Hohnrath is actief in de gezondheidszorg en bestuurslid van de in 1920 opgerichte afdeling van het Groene Kruis. In 1939 vertrekt het echtpaar uit Afferden en gaat in Venray wonen. Als zij op 13 oktober 1944 in Venlo verblijven slaat het noodlot toe. Bij het bombardement op de Maasbruggen komt Jean Clevers om het leven, zijn vrouw raakt ernstig gewond en overlijdt enkele dagen later.
Deze maand wordt het 100-jarig jubileum van steenfabriek Nuance gevierd. Ter gelegenheid hiervan wordt op 24 oktober in de Alverman in Afferden een lezing gegeven door Marcel Dings, schrijver van het boek Stenen en pannen over de grofkeramische industrie in Limburg. Ook zal het Dorpsarchief oude foto’s en films van de steenfabriek vertonen.
Een publicatie van Dorpsarchief Afferden in de Maasduinencourant.
Recente reacties